معرفی کامل اجزای تشکیل دهنده ی سوله + کاربرد آن‌ها

آیا تا کنون به این فکر کرده‌اید که سوله چیست و چه کاربردهایی دارد؟ اصلا سوله از چه اجزایی تشکیل می‌شود و چقدر استحکام دارد؟! یا این که چه‌ نکاتی را باید در هنگام ساخت سوله رعایت کنیم؟ سوله محصول قرن جدید نیست بلکه از قدیم الایام تا کنون با استفاده از متریال‌های مختلفی مثل چوب و فلز انجام می‌شده است. امروزه سوله‌ها مدرن‌تر شده‌اند. برای این که بتوانیم بهترین سوله را بسازیم، باید ابتدا با اجزایی که در ساختار سوله وجود دارند آشنایی پیدا کنیم. با ما همراه باشید تا اجزای تشکیل دهنده ی سوله را بشناسید.

 

سوله چیست و چه کاربردی دارد؟

قبل از این که به معرفی کامل اجزای تشکیل دهنده ی سوله بپردازیم، می‌خواهیم بدانیم که سوله چیست و چه کاربردهایی دارد. سازه‌هایی فلزی و شیب دار که بدون ستون میانی روی کار می‌آیند، سوله نامیده می‌شوند.‌ این سازه‌ها به جای ساختمان‌های پر هزینه احداث می‌شوند و برای کاربردهای صنعتی یا سایر کاربردها بسیار مناسب هستند. از سوله‌ها برای ساخت انواع و اقسام ‌کارخانه، انبارهای نگهداری مواد و وسایل مختلف، آشیانه هواپیما، مرغداری، دامداری، سالن ورزشی و تعمیرگاه و پارکینگ استفاده می‌شود. این سازه‌ها با توجه به کاربردی که دارند، گاه با عرض دهانه زیاد و ارتفاع بلند و گاه با عرض دهانه کم و ارتفاع کم ساخته می‌شوند.

مراحل طراحی، ساخت و نصب سوله نیز طراحی منحصر به فردی است که سبب تمایز این سازه با سایر سازه‌های فلزی شده است. در مجموع می‌توان گفت که سوله به دلیل تیرهای مایل متقاطع غیر منشوری که در ساختار خود جا داده است و به دلیل متغیر بودن کاربری و ابعاد دهانه‌ای طرفداران زیادی پیدا کرده است. علاوه بر این، این سازه‌ها با پوشش دهنده‌های مختلف عجین می‌شوند و از انواع امکانات نیز برخوردار هستند. پس طبیعی است که افراد این سازه‌های ارزان قیمت را به سایر ساختمان‌هایی که هزینه‌های زیادی می‌طلبند، ترجیح دهند.

 

سوله از چه اجزایی تشکیل شده است؟

سوله‌ها عمدتا با استفاده از فلز تولید می‌شوند. قاب، بدنه، ستون‌ها و پوشش دهنده‌های سوله همگی از جنس فلز هستند. حال فرقی ندارد که این فلز فولاد است یا پروفیل! در هر صورت سوله با یک سری اجزای خاص روی کار می‌آید. اجزای تشکیل دهنده ی سوله را اجزایی مثل قاب، لاپه یا پرلین، میل مهار سقفی یا سگراد، لاپه جانبی یا گیرت، استرات، مهاربندهای قائم، مهاربند سقف، وال پست، سینه بند، پی، جرثقیل و بست قورباغه‌ای در بر می‌‌گیرند.

 

قاب اصلی در ساختار سوله

ستون‌ها و تیرهایی که در بدنه سوله به کار گرفته می‌شوند، قاب اصلی سوله را تشکیل می‌دهند. این اجزا مهم‌ترین اجزایی هستند که عدم وجود آن‌ها به منزله عدم‌ احداث سوله است. به تیرهای شیب داری که در ساختمان اصلی سوله قرار دارند رفتر گفته می‌شود. رفترها اجزایی هستند که به شکل غیر منشوری ساخته می‌شوند و به استحکام بیشتر سوله کمک می‌کنند. توجه داشته باشید که عرض دهانه سوله و ارتفاع سوله در تعیین ابعاد اسکلت سوله نقش مهمی دارند. پس لازم است که قبل از احداث سوله، کاربرد آن را مشخص کنید. سپس قاب اصلی سوله را با توجه به کاربری سوله بسازید.

لاپه یا پرلین، اجزایی برای خنثی کردن نیروهای وارده به سوله

یکی دیگر از اجزای تشکیل دهنده ی سوله، لاپه یا پرلین است که وظیفه تحمل وزن پوشش دهنده‌های سوله را بر عهده دارد. این بخش با استفاده از تیرهایی فرعی که به شکل عمودی بر روی سوله نصب می‌شوند به وجود آمده است. لاپه‌ها معمولاً به شکل z  طراحی می‌شوند و بین قاب‌های اصلی سوله قرار می‌گیرند. این اجزا با استفاده از پیچ‌ها و مهره‌هایی که مخصوص سوله سازی هستند، به قاب اصلی سوله یا همان رفترها وصل می‌شوند.

میل مهار سقفی یا سگراد

لاپه‌هایی که در ساختار سوله قرار دارند اگرچه در مقابل فشار مقاومت زیادی دارند اما پس از مدتی این مقاومت خود را از دست می‌دهند. پس می‌توان گفت که این اجزا تحت تاثیر بارهای ثقلی، مستعد کمانش یا پیچش هستند. در چنین مواقعی از اجزای دیگری به نام سگراد در ساختار سوله استفاده می‌شود. این اجزا وظیفه انتقال نیروهای ثقلی وارد شده به سوله به راس سوله را بر عهده دارند و می‌توانند از پیچش‌‌های جانبی و گاه و بیگاه سوله جلوگیری کنند. سگراد‌ها همان میلگردهای موجود در ساختار سوله هستند که به لاپه‌ها وصل می‌شوند و ضعف لاپه را از بین می‌برند.

لاپه جانبی یا گیرت

گیرت یا girt دیگر اجزایی هستند که در ساختار سوله وجود دارند. گیرت به عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده ی سوله وظیفه نگه داشتن دیواره‌های سبک سوله را بر عهده دارد. این اجزا به شکل z یا ناودانی تعبیه می‌شوند و می‌توانند نیروهای ثقلی یا نیروی باد را هم خنثی کنند. در واقع کارشناسان گیرت‌ها را به گونه‌ای طراحی می‌کنند که جلوی فشار باد را بگیرند چرا که فشار باد نسبت به فشارهای ثقلی بیشتر و مخرب‌تر است.  این نوع از اجزای سوله را به طور مفصلی به قاب اصلی سوله وصل می‌کنند.

استرات

برای این که قاب‌های اصلی سوله را به هم وصل کنند، از اجزایی به نام استرات کمک می‌گیرند. استرات‌ها همان مهاربندهای طولی سوله هستند که قاب‌های افقی و عمودی سوله را به هم وصل می‌کنند. شاید تعجب کنید که چرا به استرات، مهاربند طولی هم گفته می‌شود. دلیل آن این است که این اجزا به قاب‌های اصلی سوله وصل می‌شوند و کمانش حول محورهای ضعیف را کاهش می‌دهند. بنابراین می‌توانند پایداری ستون‌ها در مقابل کمانش را تا حد زیادی بالا ببرند. استرات‌ها به شکل قوطی طراحی می‌شوند و به شکل مفصلی در ساختار سوله قرار می‌گیرند. این اجزا می‌توانند در سقف هم اجرا شوند و شیروانی‌های سقف را مقاوم‌تر کنند.

نکته: توجه داشته باشید که استرات را با گیرت اشتباه نگیرید. عملکرد این دو با هم متفاوت است. استرات‌ها نیروهای جانبی وارد شده به سوله را منتقل می‌کند اما گیرت یا لاپه‌های جانبی مسئول نگهداری دیواره‌های سبک سوله هستند. پس کاربرد اجزای تشکیل دهنده ی سوله متفاوت است.

بست قورباغه‌ای

یکی دیگر از اجزای تشکیل دهنده ی سوله، بست قورباغه‌ای یا مهار کش است. این اجزا برای به وجود آوردن پیش تنیدگی اولیه در اعضای مختلف مهاربند سوله مورد استفاده قرار می‌گیرند. زمانی که بدنه سوله در مقابل نیروهای خمشی یا تنیدگی قرار می‌گیرند، ممکن است از هم جدا شوند. با به کار گرفتن بست‌های قورباغه‌ای، مقاومت این اجزا افزایش پیدا می‌کند. این اجزا ارزان قیمت‌ترین اجزایی هستند که در ساختار سوله‌ سبک و سنگین به چشم می‌خورند.

سینه بند و نقش آن در سوله

برای این که بتوانیم بال تحتانی رفتر و لاپه را به هم وصل کنیم، از سینه بند استفاده می‌کنیم. نقش سینه بند در ساختار سوله جلوگیری از کمانش سوله در اثر نیروهای مختلفی است که از هر جهت به سوله وارد می‌آید. سینه بندها بیشتر اوقات بر روی نبشی سوله نصب می‌شوند و می‌توانند نیرویی معادل دو درصد نیروی وارده به بال‌های فشاری را تحمل کنند‌.

پی

یکی از مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده ی سوله که به هنگام زیر سازی پدید می‌آید، پی است. پی‌ها مسئول انتقال نیروهای وارد شده به سوله به زمین هستند. با توجه به این که سوله‌ها نسبت به سازه‌های آجری یا بتنی از وزن سبک‌تری برخوردار هستند، بیشتر در معرض خطر ریزش با باد و زلزله قرار دارند. از این رو، پی‌ها را در ساختار سوله قرار می‌دهند تا از بلند شدن قاب اصلی یا فریم ‌مختلف سوله جلوگیری کنند. علاوه بر این، از پی برای غلبه بر نیروهایی که منجر به بلند شدگی سوله می‌شوند یا عمق استقرار سوله را کاهش می‌دهند نیز استفاده می‌شود.

توجه داشته باشید که تمامی ستون‌هایی که در ساختار سوله وجود دارند، فلزی هستند. حال ممکن است با قرار گرفتن پی در زیر این فلزات دوام سوله پایین بیاید. به همین دلیل ستونک‌هایی کوتاه و بتنی که پدستال نام دارند، در بخش زیر سازی سوله قرار می‌گیرند تا مشکلات این چنینی را به کل از بین ببرند. در طراحی سوله، اتصال ستون‌های سوله به ستونک‌های پی از اهمیت زیادی برخوردار است و ‌مهارت بالایی را می‌طلبد.

وال پست

 یکی دیگر از اجزای تشکیل دهنده ی سوله، وال پست است. وال ‌پست (Wall Post) به معنای نگهدارنده دیوار است. وال پست‌ها با این هدف بر روی سوله نصب می‌شوند که نیروهای باد یا نیروی زلزله‌ای که سبب تخریب سوله می‌شود را از بین ببرند. پس وجود وال پست‌ها برای جلوگیری از تغییر شکل سوله در طول زمان، ضروری است. وال پست خود از اجزای مختلفی مثل وادار عمودی، وادار افقی، میلگرد و اتصالات مورد نیاز تعبیه می‌شود و در ماندگاری سوله نقش مهمی را ایفا می‌کند.

مهاربند سقف

از دیگر اجزای تشکیل دهنده ی سوله می‌توانیم به مهاربند سقف اشاره کنیم. این اجزا همان گونه که از نامشان پیدا است، بر روی سقف سوله نصب می‌شوند و صلبیت کافی در این بخش از سوله را به وجود می‌آورند. برای ساخت مهاربندهای سقفی معمولاً از میلگردهای مقاوم استفاده می‌کنند. این میلگردها خاصیت کشسانی دارند و به شکل ضربدری بر روی سوله نصب می‌شوند. مهاربندها مسئولیت خاصی دارند و این مسئولیت این است که بارهای جانبی سقفی سوله را انتقال می‌دهند. افزون بر این، نگهداری کردن از چشمه‌های موجود در سوله نیز بر عهده مهاربندهای سقفی است. پس این اجزا می‌توانند به استحکام و دوام هر چه بیشتر سوله کمک شایانی کنند.

مهاربند اصلی قائم

مهاربند اصلی قائم نیز از دیگر اجزایی است که در سوله‌ها وجود دارد. این مهاربندهای همگرا عموما برای حمل بارهای طولی سوله از جایی به جای دیگر در ساختار سوله قرار می‌گیرند. هدف اصلی از نصب مهاربندهای قائم بر روی یک سوله جلوگیری از تغییر ساختار سوله در طول زمان است.  با توجه به این که عواملی مثل باد، زلزله، طوفان و ‌نوسانات جوی می‌توانند مقاومت فشاری سوله را کاهش دهند، استفاده از مهاربندهای قائم در ساختار سوله لازم و ضروری است. بیشتر اوقات این نوع از مهاربندها را با استفاده از دوبل نبشی، میلگرد، دوبل ناودانی و لوله روی کار می‌آورند.

جرثقیل

جرثقیل هم در میان اجزای تشکیل دهنده ی سوله به چشم می‌خورد. البته وجود جرثقیل در سوله‌های مختلف ضروری نیست اما در سوله‌هایی که بارهای سنگینی را در خود‌ جای داده‌اند، جهت سهولت جا به جایی بار از این اجزا استفاده می‌شود.

چنانچه می‌دانید سوله‌ای که ساخته‌اید به جرثقیل نیاز دارد، حتما عرض، ارتفاع و طول سوله را به گونه‌ای در نظر بگیرید که قرار دادن جرثقیل در آن امکان پذیر باشد. اگر سوله را به جرثقیل‌های سقفی مهر کنید، باید این جرثقیل را به گونه‌ای در سوله نصب نمایید که توانایی حرکت در عرض و طول سوله را داشته باشد. این جرثقیل‌ها بیشتر بر روی تیر حمال سوله قرار می‌گیرند و از ابتدا و انتها یه ستون‌های سوله جوش داده می‌شوند.

پروفیل ساختار سوله

دیوار بندهای سوله ورق‌هایی هستند که گاه از پروفیل تعبیه می‌شوند و گاه با استفاده از فولاد سیاه روی کار می‌آ‌یند. پروفیل نسبت به فولاد سیاه کم هزینه‌‌تر، سبک‌تر و ماندگارتر است اما متاسفانه برای احداث سوله‌های بسیار بزرگ نمی‌توان از پروفیل استفاده کرد. در این صورت افراد مجبور هستند که از تیر ورق‌های سنگین وزن بهره ببرند.

توجه داشته باشید که برای ساخت دیواره‌های سوله ممکن است از ترکیب فلز و بتن هم بهره گرفته شود. این در صورتی اتفاق می‌افتد که افراد تمایل به جا به جا کردن سوله داشته باشند و بخواهند تا همیشه در یک ‌موقعیت مکانی خاص از سوله استفاده کنند. ناگفته نماند که این گونه از سوله‌ها نیز دوام بالایی دارند.

پوشش دهنده‌های سقف

برای ساخت سقف سوله افراد به دنبال متریال‌هایی هستند که وزن سبکی داشته باشند، به راحتی نصب شوند و مقاومت بالایی هم داشته باشند. با آزمون‌ و خطاهای بسیار که صورت گرفتن، مشخص شد که ساندویچ پانل بهترین پوشش دهنده سقفی برای ساختن سوله‌هایی باکیفیت و با دوام است. این پوشش دهنده‌ها به کمک عایق‌هایی که در ساختار سوله وجود دارند، سوله‌ها را مقاوم‌تر می‌کنند. برای مرغداری‌ها، سالن‌های ورزشی یا دامداری‌ها علاوه بر پوشش‌های سقف، از عایق کننده‌های پلی اورتان بهره گرفته می‌شود.

وسایل مورد نیاز برای اتصال اجزای سوله

نصب و اجرای سوله شاید به نظر کار آسانی بیاید اما ‌چنین نیست. افرادی که در این زمینه فعالیت دارند، می‌دانند که افزون بر یک سری از اجزای تشکیل دهنده ی سوله که اجزای اصلی هستند، یک سری اجزای دیگر به عنوان اجزای فرعی در ساختار سوله قرار می‌گیرند. این اجزا برای متصل کردن اجزای اصلی کاربرد دارند. انواع پیچ‌ها و مهره‌ها و انواع ابزارهای جوشکاری این اجزا را تشکیل می‌دهند.

 

نکات اجرای سوله

پس از معرفی کامل اجزای تشکیل دهنده ی سوله، می‌خواهیم با نکات مهم اجرای سوله آشنا شویم. برای اجرای سوله باید به چند نکته مهم توجه شود تا این فرآیند در مسیری درست پیش برود:

• تا جایی که می‌توانید سعی کنید سوله‌هایی را احداث نمایید که وزن کمی دارند. این سوله‌ها از ماندگاری فوق العاده بالایی برخوردار شده‌اند و در برابر نوسانات جوی هم مقاومت بالایی را از خود نشان می‌دهند سوله‌هایی که با استفاده از پروفیل ساخته می‌شوند، بهترین نوع از سوله هستند.
• هنگام ساخت سوله به طول و عرض دهانه سوله نیز توجه داشته باشید چرا که با تغییر ابعاد دانه سوله، طول و عرض کلی سوله و ابعاد ستون‌ها و قالب اصلی این سازه تغییر پیدا می‌کند. اگر قبل از احداث سوله و در مرحله طراحی این ابعاد را مشخص نکنید، پس از احداث سوله توانایی تغییر آن را نخواهید داشت.
• بهتر است مقاوم‌ترین مصالح را برای پوشش بدنه یا پوشش سقف سوله مورد استفاده قرار دهید.
• به میزان مقاومت و کیفیت ساختار سوله نیز توجه داشته باشید
• اگر سوله‌‌ای که احداث می‌کنید از اجزای مرغوبی تشکیل نشده باشد، پس از مدتی ریزش پیدا می‌کند یا فرسایش می‌یابد و این هزینه‌های بالایی را برای شما به همراه خواهد داشت.
• سوله‌هایی را انتخاب کنید که با هزینه‌های معمولی ساخته می‌شوند. علاوه بر قیمت، باید به استانداردهای ساخت سوله نیز توجه داشته باشید.

هزینه ساخت سوله چگونه محاسبه می‌شود؟

چنانچه قصد ساخت سوله را دارید و می‌خواهید از هزینه‌هایی که برای ساخت سوله ورد نیاز هستند مطلع شوید، باید به شما بگوییم که این هزینه‌ها ثابت نیستند و تحت تاثیر عوامل مختلف، تغییر پیدا می‌کنند. کیفیت اجزای تشکیل دهنده ی سوله، طول و عرض دهانه سوله، ارتفاع سوله، قیمت اولیه مواد و ابزارهای به کار گرفته شده در ساختار سوله، قیمت ورق‌های پانل و ورق‌های پروفیل یا فولاد، میزان دستمزد تولید کننده، امکانات موجود در سوله و تاسیسات آن بر روی قیمت نهایی ساخت سوله تاثیر زیادی می‌گذارند. علاوه بر این، به هر میزان که متراژ سوله افزایش پیدا کند، قیمت آن نیز بیشتر و بیشتر می‌شود. شما برای اطلاع از این قیمت می‌توانید یا مشاورین ما در قارتال در تماس باشید.

 

سخن آخر

ما در این مطلب در مورد کاربرد اجزای تشکیل دهنده ی سوله و انواع این اجزا با شما صحبت کردیم. سوله‌هایی که امروزه ساخته می‌شوند، از یک سری اجزای اصلی و یک سری اجزای فرعی ساخته می‌شوند. اجزایی مثل پرلین و لاپه، قاب اصلی، سگراد، انواع مهار بند، سینه بند، وال پست، بست‌های اتصال دهنده و استرات از جمله مهم‌ترین اجزایی هستند که نبود آن‌ها در ساختار سوله مقاومت سوله را پایین می‌آورد. این اجزا باید با استفاده از تکنیک‌های مهندسی بر روی یکدیگر سوار شوند تا در نهایت سازه‌ای محکم را به وجود بیاورند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با ما تماس بگیرید.

 

سوالات متداول

1- برای ساخت سوله باید چه نکاتی مورد توجه قرار بگیرند؟

وزن سوله، متراژ سوله، طول و عرض دهانه سوله و نوع متریال مصرف باید مورد توجه قرار بگیرند. همچنسن باید به استانداردهای ساخت سوله نیز توجه شود.

2- هزینه ساخت سوله چقدر است؟

هزینه‌های ساخت سوله هزینه‌های ثابتی نیستند و بر اساس قیمت اولیه اجزای تشکیل دهنده ی سوله، متراژ سوله، ارتفاع و طول و عرض دهانه سوله و همچنین فوندانسیون سوله متغیرند.

3- وظیفه سینه بند در ساختار سوله چیست؟

سینه بند برای خنثی کردن فشارهای پیچشی و جانبی وارد شده به رفتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.