درجه‌بندی راه‌ها بر چه اساسی بوده و چند نوع می‌باشند؟

راه‌های سریع‌السیر

درجه بندی راه ها چند نوع میباشد؟ طراحان جاده‌ها برای این‌که ارتباط بین نقاط مختلف آسان‌تر و سریع‌تر انجام شود، راه‌های سریع‌السیر را ایجاد می‌کنند. راه‌ها با توجه به اهمیت و کارایی که دارند، در دو گروه مختلف قرار می‌گیرند که عبارت است از:

آزادراه: آزادراه‌ها جزو راه‌های سریع‌السیر محسوب می‌شوند که ویژگی‌های خاصی دارند و برخی از آن‌ها عبارت است از:

• نقش اصلی که یک آزادراه بر عهده دارد، مربوط به جابجایی یا حرکتی است. البته دقت داشته باشید که نقش دسترسی در آزادراه‌ها تقریباً به صفر می‌رسد.
• ترافیک در آزادراه‌ها با استفاده از جزایر میانی، از یکدیگر جداسازی می شود.
• تقاطع‌هایی که در این نوع جاده‌ها وجود دارند، غیر هم‌سطح در نظر گرفته‌ می شوند.
• نحوه ورود و خروج به آزادراه‌ها با استفاده از خطوط مخصوصی که نشان‌دهنده افزایش و کاهش سرعت هستند، تعیین می شود.
• سرعت طرح در نظر گرفته‌شده برای آزادراه‌ها ۱۰۰ کیلومتر در ساعت و سرعت مجازی که برای آن‌ها تعیین‌شده است، بین ۷۰ تا ۱۲۰ کیلومتر در ساعت است.
• تمامی وسایل نقلیه سنگین که در آزادراه‌ها در حال عبور و مرور هستند، محدودیت‌هایی برای آن‌ها در نظر گرفته‌شده است. هر یک از این وسایل نقلیه باید از باند مخصوص خود در حال حرکت باشند.
• خط‌های عبور موجود در آزادراه‌ها حداقل دو خط در نظر گرفته‌شده است و شانه آسفالتی موجود در این جاده‌ها دارای عرض دو متر است.
• عرض پوسته موجود در این جاده‌ها، حداقل ۷۶ متر تعیین می‌شود.
• تقاطع‌های موجود در آزادراه‌ها، حداقل ۵/۲ کیلومتر از یکدیگر فاصله‌دارند.
• امکانات و کاربری‌های موجود در اطراف آزادراه‌ها چندان زیادی نیست و افراد نمی‌توانند به‌راحتی به امکانات زیاد دسترسی داشته باشند.
• عرضی که برای جزیره میانی این راه‌ها در نظر گرفته‌شده است، حداقل پنج‌متر است.

در ادامه میتوانید با مراجعه به مقاله حداقل‌های موردنیاز برای ایمنی در بزرگراه‌ها و آزادراه‌ها اطلاعات جامع‌تری کسب کنید.

بزرگراه: بزرگراه‌ها هم در دسته جاده‌های سریع‌السیر قرار می‌گیرند که همانند آزادراه‌ها دارای ویژگی‌های مخصوصی هستند که آن‌ها را از سایر جاده‌های دیگر متمایز می‌کند. برخی از ویژگی‌های بزرگراه‌ها عبارت است از:

• تقاطع موجود در بزرگراه، می‌تواند به حالت هم‌سطح باشد.
• فاصله تقاطع‌های موجود در این راه‌ها، حداقل ۱۵۰۰ متر در نظر گرفته می‌شود.
• حداقل عرضی که برای جزیره میانی در نظر گرفته می‌شود ۳ متر است.
• سرعت طرح برای بزرگراه‌ها بیشتر از ۸۰ کیلومتر در ساعت در نظر گرفته‌شده است و سرعت مجاز برای این جاده‌ها بین ۷۰ تا ۱۰۰ کیلومتر در ساعت است.

راه‌های اصلی

در ادامه بررسی درجه بندی راه ها بر چه اساس است، نوبت به بررسی راه های اصلی می رسد. راه‌های اصلی جزو راه‌های سراسر محسوب می‌شوند که در مقیاس ملی ثبت‌شده و معمولاً آن‌ها را به‌صورت دوخطه، دوطرفه یا چهار خطه طراحی می‌کنند. هدف از طراحی راه‌های اصلی، برقراری جریان عبور و مرور وسایل نقلیه میان دو شهر بزرگ در دو مرکز انتفاعی خواهد بود. راه‌های اصلی جزو شبکه راه‌های ملی هستند. جریان رفت‌وآمد در این راه‌ها، توسط راه‌های فرعی شروع می‌شود و در انتها جریان خود را به آزادراه‌ها یا بزرگراه‌ها می‌رسانند.

تقاطع‌هایی که درراه‌های اصلی وجود دارند، هم‌سطح در نظر گرفته‌شده‌اند. راه‌های اصلی هم مانند سایر راه‌های دیگر، در دسته‌های گوناگون تقسیم‌بندی می‌شوند که سه دسته متداول برای آن‌ها در نظر گرفته‌شده است. انواع راه‌های اصلی موجود در سطح کشور عبارت است از:

• راه اصلی تفکیک‌شده: راه‌های اصلی تفکیک‌شده جزو راه‌هایی هستند که با استفاده از روسازی آسفالتی یا بتن برای رفت‌وآمد خودروها در مدت‌زمان کمتر طراحی‌شده‌اند. این راه‌ها از معابر جداگانه برای رفت‌وآمد طراحی‌شده‌اند که جدا از جاده در نظر گرفته‌شده است. هر یک از خطوط رفت‌وآمد برای این جاده، دارای دو خط عبور و مرور هستند. راه‌های اصلی تفکیک‌شده را با توجه به اینکه دسترسی‌ها به‌طور کامل کنترل نمی‌شود، عرض جزیره میانی هم‌سطح در نظر گرفته‌شده است و همچنین فاصله تقاطع‌ها را کمتر از ۵/۱ کیلومتر در نظر می‌گیرند، پس نمی‌توان آن‌ها را به‌عنوان بزرگراه تقسیم‌بندی کرد.
• راه اصلی تعریض شده: راه اصلی تعریض شده، جزو راه‌های دوطرفه هستند که بیشتر از دو خط عبور دارند. در این جاده‌ها گاهی اوقات سه خط عبور و گاهی اوقات چهار خط عبور در نظر گرفته می‌شود. شانه‌هایی که در اطراف این جاده‌ها قرار دارند، دارای عرض 85/1 هستند.
• راه اصلی معمولی: راه اصلی معمولی دارای دو خط و دوطرفه است. شانه‌هایی که برای جاده اصلی معمولی در نظر گرفته‌شده است، دارای عرض حداقل یک متر هستند.

راه‌های فرعی

راه‌های فرعی جزو راه‌های دوخطه و دوطرفه هستند که در بعضی مواقع برای آن‌ها چهار خطه هم در نظر می‌گیرند. برای رفت‌وآمد بین شهرها، مکان تولیدات صنعتی، کشاورزی و همچنین مرکز تجاری از راه‌های فرعی استفاده می‌کنند. این راه‌ها را جزو شبکه داخلی یک منطقه در نظر می‌گیرند. راه‌های فرعی به‌صورت دوطرفه عمل کرده و آن‌ها را در سه دسته مختلف قرار می‌دهند که عبارت است از:

• راه‌های فرعی درجه‌یک: این راه‌ها جزو راه‌های استانی هستند که مراکز جمعیتی و اقتصادی داخلی یک استان را به همدیگر مرتبط می‌کنند. همچنین به‌عنوان مکمل راه‌های اصلی نقش مهمی را بر عهده‌دارند. راه فرعی درجه‌یک، حداقل دو خط برای عبور و مرور خودروها دارند که عرض آن حداقل ۲۵/۳ متر برای هر خط در نظر گرفته‌شده است. همچنین در اطراف راه‌های فرعی درجه‌یک، شانه‌هایی هم در نظر گرفته‌شده است. تفاوت اصلی بین راه‌های اصلی و فرعی درجه‌یک وجود دارد، مربوط به طول مسیر و مقصد آن است.
• راه‌های فرعی درجه‌دو: راه‌های فرعی درجه دوم، بین مراکز تولیدی، معادن، زمین‌های کشاورزی، تجاری و غیره ارتباط برقرار می‌کند. مکان‌هایی که جمعیت آن‌ها متوسط است را از طریق راه‌های فرعی در جاده به یکدیگر مرتبط می‌کنند. راه‌های درجه‌دو با دو خط عبور خودرو به عرض ۵/۵ متر، همراه با شانه‌هایی که در اطراف قرار دارند طراحی می‌کنند.
• راه‌های فرعی درجه سه یا راه روستایی: راه فرعی درجه ۳، همان راه‌های روستایی هستند که رفت‌وآمد وسایل نقلیه در آن کم است‌ معمولاً سرعت عبور و مرور در آن پایین‌تر از سایر جاده‌ها است. این راه‌ها دسترسی و ارتباط بین روستاها را آسان‌تر می‌کنند. راه‌های درجه ۳ درنهایت به راه‌های فرعی دیگر یا جاده‌های اصلی متصل می‌شوند. در این جاده‌ها ترافیک پایین است و هزینه اجرا و طراحی این جاده‌ها نسبت به سایر جاده‌های دیگر پایین‌تر خواهد بود. البته راه‌های فرعی درجه ۳ یا همان راه‌های روستایی را هم در گروه‌های مختلف تقسیم‌بندی می‌کنند که هریک ویژگی‌های خاص خود رادارند.